انتخاب روش مناسب مشارکت خصوصی- دولتی به منظور تأمین مالی پروژه‏های آزادراه ایران با رویکرد AHP

سرمایه‏های بخش خصوصی در ساخت زیرساخت‏های حمل ونقل که یکی از مهم‏ترین آنها پروژه‏های آزادراهی است، در دهه‏های اخیر به شدت در کشورهای درحال توسعه مورداستفاده قرارگرفته‏است. اما در موارد متعددی به‏دلیل عدم انجام بررسی‏ها و مطالعات لازم، معیارها به درستی شناسایی نشده و در نتیجه شیوه درست مشارکت در پروژه‏های بزرگ حمل ونقل انتخاب نشده و از این بابت پروژه با مشکلات عدیده‏ای روبرو گردیده و در مواردی منجربه شکست پروژه شده است. طبیعتاً شناسایی درست معیارها در شرایط کشوری مانند ایران و بر آن اساس انتخاب روش مشارکت با استفاده از یک روش مناسب، تأثیر بسیاری در موفقیت ساخت پروژه‏های آزادراهی خواهد داشت. هدف این مقاله انتخاب سیستماتیک روش مناسب نوع قرارداد مشارکت خصوصی - دولتی در تأمین مالی پروژه‏های آزادراهی ایران با بهره‏گیری از علوم تصمیم‏گیری و آرای خبرگان است. به همین جهت مهم ترین معیارهای موثر درانتخاب روش تأمین مالی از طریق مشارکت در پروژه‏های آزادراه ایران از دیدگاه خبرگان، از طریق پرسشنامه ومصاحبه شناسایی گردید. سپس از متدولوژی AHP و نرم‏افزار Expert Choice برای اولویت‏بندی و انتخاب روش بهینه تأمین مالی از طریق مشارکت بخش خصوصی - دولتی درپروژه‏های آزادراه استفاده شد. دراین مقاله ابتدا به بررسی و توضیح گزینه‏های مشارکت قابل استفاده در تأمین مالی ساخت پروژه‏های آزادراهی پرداخته شد. سپس 15معیار مؤثر برانتخاب روش‏های تامین‏مالی در پروژه‏های آزادراه با استفاده از پرسشنامه از دیدگاه جامعه آماری متخضصین شامل کارفرمایان، مشاوران، پیمانکاران و افراد آکادمیک تعیین ورتبه‏بندی شدو بعد از آن تأثیر هر یک از معیارهای تعیین شده بر روش‏های تامین‏مالی از طریق مشارکت را با استفاده از روش تصمیم‏گیری AHP سنجیده شد ودرنهایت نتیجه‏گیری شد که روش تامین‏مالی مناسب جهت پروژه‏های آزادراه ایران به ترتیب اولویت قراردادهای ساخت، عملیات و انتقال (BOT)، قراردادهای امتیازی (DBFO)، قراردادهای واگذاری(BOO) و قراردادهای برون سپاری سنتی است.